اهمیت علم آناتومی در زندگی انسان چیست؟

علم آناتومی شاخه‌ای از علوم زیستی و پزشکی بشمار می‌رود که به مطالعه و توصیف ساختار بدن می‌پردازد. کلمه آناتومی از کلمه یونانی "anatome" گرفته شده‌است، ana به معنای "بالا" و tome به معنای برش است و در واقع این علم اولین بار با بریدن اجساد(کالبد شکافی ابتدایی) آموخته شد و از همین آناتومی نامیده شد.
هر یک از اعضای بدن ما دارای یک عملکرد خاص هستند و نوع عملکرد آنها به افزایش یافته‌های ما در ارتباط با بدن انسان و موجودات کمک شایانی می‌کند.
فلذا یکی از دلایلی که ما را مجاب می‌کند تا با آناتومی بدن انسان و دیگر موجودات زنده آشنا شویم شناخت بهتر از عملکرد بدن و ارگان‌های مختلف آن است.

تقسیم بندی آناتومی در ابعاد مختلف و شیوه مطالعه آن‌ها

آناتومی از چند دیدگاه تقسیم‌بندی می‌شود و تقسیم بندی آن دارای زوایا و انواع مختلفی است و هر یک از این زوایا دلیل خاص خود را دارند، به طور مثال یکی از ابتدایی‌ترین تقسیم بندی‌ها در علم آناتومی، آنرا به سه بخش آناتومی انسان، آناتومی حیوانات و آناتومی گیاهان تقسیم می‌نماید.

آناتومی انسانی یا همان Human Anatomy و کاربردهای آن

آناتومی انسانی(Human Anatomy) علمی است که به بررسی ساختار داخلی بدن انسان می‌پردازد. در واقع، آناتومی انسانی شامل بررسی اجزای بدن نظیر سلول‌ها، بافت‌ها، اعضا و دستگاه‌های مختلفی بدن انسان نظیر دستگاه عصبی، دستگاه گردش خون، دستگاه تنفسی و سایر سیستم‌های بدنی می‌شود. از جمله کاربردهای آناتومی انسانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تعیین محل و عمق بیماری‌ها برای تشخیص دقیق و درمان آن‌ها
• تشخیص تغییرات ساختاری ایجاد شده در بدن پس از ابتلا به بیماری
• تعیین موقعیت اعضا و ارگان‌ها و استفاده از آن برای انجام عمل‌های جراحی
• طراحی و ساخت دستگاه‌های پزشکی مانند دستگاه‌های ام آر آی (MRI)، توموگرافی کامپیوتری (CT) و سایر دستگاه‌های پزشکی تصویربرداری
• پیشرفت در زمینه تحقیقات پزشکی و فیزیولوژیکی

از دیگر تقسیم‌بندی‌های آناتومی می‌توان به آناتومی سیستمیک و آناتومی بالینی اشاره کرد:

آناتومی سیستمیک

هدف اصلی از مطالعه آناتومی سیستمیک بررسی و توصیف ساختمان و عملکرد سیستم‌های مختلف بدن است که میتوان سیستم عضلانی، سیستم عصبی، سیستم ایمنی، سیستم تنفسی، سیستم گوارشی و غیره را از این دسته برشمرد.
هر یک از این سیستم‌ها شامل سازه‌های مختلفی هستند که به صورت جداگانه مورد مطالعه قرار می‌گیرند.
در این روش، بدن به شیوه‌ای تقسیم می‌شود که هر سیستم آن در یک بخش قرار می‌گیرد. سپس در هر بخش، بافت‌های مختلفی که برای عملکرد سیستم مربوطه لازم است، شامل عضلات، استخوان‌ها، عروق خونی، عصب‌ها، غدد و سایر بافت‌ها مورد مطالعه قرار می‌گیرند.
مطالعه آناتومی سیستمی به کمک نمودارها و تصاویر انجام می‌شود. این روش به ما کمک می‌کند تا سازه‌ها و قسمت‌های مختلف بدن و نحوه عملکرد آن‌ها را بهتر درک کنیم. به طور مثال، در سیستم عضلانی، عضلات به حرکت اندام‌های مختلف انسان و حیوانات کمک می‌کنند و در سیستم گوارشی، مواد غذایی را هضم می‌کنیم.
استفاده از روش آناتومی سیستماتیک(Systematic Anatomy) به ما کمک می‌کند تا درک بهتری از بدن داشته باشیم و به عنوان پزشکان و متخصصان بهداشت، بهبود سلامتی و درمان بیماری‌ها را تسریع بخشیم.

آناتومی بالینی یا کلینیکال آناتومی(Clinical Anatomy) و کاربرد آن

آناتومی بالینی که در آن سازمان بدن برای تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری‌ها و اختلالات به بخش‌های مختلف تقسیم می‌شود. این بخش‌ها شامل سر، گردن، سینه، شکم، حوض، پا و غیره می‌شوند. هر یک از این بخش‌ها شامل بافت‌ها و سازمان‌های مختلفی هستند که به صورت جداگانه بررسی می‌شوند.
آناتومی بالینی(Clinical Anatomy) به بررسی روابط بین ساختار بدن و علائم بالینی بیماری‌ها و  ارتباط آنها با سیستم‌های مختلف بدن می‌پردازد.
در واقع، آناتومی بالینی با استفاده از دانش آناتومی سیستماتیک و اصول پزشکی، به بررسی و توصیف ساختار بدن و روابط آن با علائم بالینی بیماری‌ها و داروها می‌پردازد.
مثلا، در آناتومی بالینی قلب، عضله قلب و عروق خونی مربوط به آن بررسی می‌شود و به عنوان بخشی از آناتومی بالینی قلب، بیماری‌های قلبی مانند آنژین صدری، سکته قلبی، فیبریلاسیون پریودیک قلب و غیره مورد بررسی قرار می‌گیرد.
آناتومی بالینی برای تشخیص بیماری‌ها، بررسی روش‌های درمانی و اجرای عملیات جراحی بسیار مهم است.
در آناتومی بالینی مغز، ساختار و عملکرد بخش‌های مختلف آن مورد بررسی قرار می‌گیرند و به عنوان بخشی از آناتومی بالینی مغز، در ارتباط با بیماری‌هایی مانند سکته مغزی، مولتیپل اسکلروز، پارکینسون و ... مطالعه خواهند شد.
در کل، آناتومی بالینی به ما کمک می‌کند تا درک بهتری از ساختار و عملکرد بدن داشته باشیم و برای تشخیص، درمان و پیشگیری از بیماری‌ها از آن استفاده کنیم.
یکی از بهترین کتاب‌های آناتومی بالینی که در ایران و جهان تدریس می‌شود کتاب آناتومی بالینی اسنل است که می‌توانید بهترین ترجمه آناتومی بالینی اسنل را از اینجا خریداری کنید.
 
از بعدی دیگر و صد البته مهمتر آناتومی به دو بخش اصلی ماکروسکوپیک آناتومی یا (Gross Anatomy) و میکروسکوپیک آناتومی یا (Histology) تقسیم می‌شود.
گراس آناتومی یا همان آناتومی ماکروسکوپی و هیستولوژی یا همان آناتومی میکروسکوپی دو شاخه اصلی در علم زیست شناسی هستند که به بررسی ساختار و عملکرد اجزای مختلف بدن انسان و سایر حیوانات می پردازند.

آناتومی میکروسکوپی نام دیگر بافت شناسی و یکی از گرایش‌های علم آناتومی است.

آناتومی میکروسکوپی یا بافت شناسی به مطالعه سلول‌ها و بافت‌هایی می‌پردازد که با چشم غیر مصلح قابل دیدن نیستند و به افرادی که در این علم تخصص دارند و آنرا بررسی می‌کنند بافت شناس می‌گویند.
فرآیند بافت شناسی متشکلست از علامت‌گذاری و تقسیم سلول‌ها و بافت‌ها به بخش‌هایی که قابل مشاهده زیر میکروسکوپ باشند.
می‌توان مدعی شد که یکی از کاربردهای آناتومی میکروسکوپی یا همان هیستولوژی بررسی و مقایسه انواع موجودات، ساختار تشکیل‌دهنده آنها و شناسایی مراحل متفاوت چرخه سلولی است.
از دیگر کاربردهای میکروسکوپیک آناتومی یا هیستولوژی کاربرد آن در دیرینه شناسی علی‌الخصوص برای شناسایی سنگواره‌ها و فسیل‌ها، شناسایی سلول‌های سرطانی و تاثیر در دیگر حوزه‌های علوم زیستی است.

ماکروسکوپیک آناتومی یا Gross Anatomy تعاریف و کاربردها

آناتومی ماکروسکوپی یا گراس آناتومی، علمی است که به بررسی ساختار داخلی بدن انسان و حیوانات می پردازد با چشم غیرمصلح می‌پردازد.
در این حوزه، ساختارهای مختلفی مانند عضلات، استخوان ها، عصب ها، عروق خونی و غدد بررسی می شوند. یکی از نکات مهم در گراس آناتومی، فهمیدن محل قرارگیری و ارتباط بین اجزای مختلف بدن است. به طور مثال، یک گراس آناتومیست می تواند بررسی کند که چطور عضلات، استخوان ها و عصب ها در کنار یکدیگر قرار گرفته اند و چگونه با هم کار می کنند.
آناتومی ماکروسکوپی مطالعهٔ ساختار و عملکرد اجزای بزرگ و قابل رویت با چشم غیرمسلح ارگان‌های زنده است. مثلا، قسمت‌های مختلف بدن انسان، اعضای داخلی و بیرونی حیوانات، گیاهان و ... در بردارندهٔ موضوعات مورد مطالعه قرار می‌گیرند.
برای مطالعهٔ آناتومی ماکروسکوپی، نیاز به مجموعهٔ ابزارهای خاصی داریم که در آزمایشگاه‌های پزشکی و دانشگاهی موجودند. این ابزارها شامل تیغه‌های برش، میکروتوم، رنگ‌های تاریخی، اسلایدهای شیشه‌ای، میکروسکوپ و ... هستند. در کل، آناتومی ماکروسکوپی به ما امکان می‌دهد که با ساختار دقیق اجزای مختلف تشکیل‌دهنده بدن آشنا شویم و درک بهتری از عملکرد آن‌ها پیدا کنیم
هر دو حوزه گراس آناتومی(ماکروسکوپیک آناتومی) و بافت شناسی(میکروسکوپیک آناتومی) برای فهم بهتر عملکرد بدن و درمان بیماری‌های مختلف بسیار مفید هستند. در بسیاری از حالات بیماری، تشخیص درست برای یافتن محل تغییرات در بافت‌ها به کمک هیستولوژی میسر است و این امر در درمان بیمار نقش بسزایی را ایفا می‌نماید.

ارتباط آناتومی با دیگر علوم پزشکی و کاربرد آن در پزشکی

در علوم پزشکی، آناتومی با بسیاری از رشته‌های دیگر ارتباط دارد. برخی از این رشته‌ها عبارتند از:
فیزیولوژی: فیزیولوژی علم بررسی نوع و نحوه عملکرد هر یک از دستگاه‌ها و ارگان‌های بدن از جمله سیستم عصبی، گوارشی، قلبی و عروقی و تنفسی است. دانستن ساختار بدن در سطح بافتی و سلولی برای درک عملکرد این سیستم‌ها بسیار مهم است.
بیوشیمی: بیوشیمی علم بررسی مولکول‌ها و واکنش‌های شیمیایی درون سلولی است. آناتومی برای درک نحوه واکنش‌های شیمیایی درون سلولی که برای عملکرد بافت‌ها و اعضا مورد نیاز استنقش بسزایی را ایفا می‌کند.
پاتولوژی: پاتولوژی به بررسی بیماری‌ها و تغییرات در ساختار بافت‌ها و اعضا می‌پردازد. درک آناتومی و ارتباط آن‌ با پاتولوژی در تشخیص بیماری‌ها بسیار مهم است.
فارماکولوژی: فارماکولوژی در واقع دانش بررسی تأثیرات داروها و سموم بر بدن می‌باشد. برای درک مکانیسم عمل داروها و تأثیر آنها بر بافت‌ها و اعضا، آشنایی با آناتومی بسیار مهم است.
زیست‌شناسی: آناتومی یکی از شاخه های زیست‌شناسی است. همانطور که می دانید، زیست‌شناسی به مطالعه ساختار و عملکرد زیستی سلول‌ها، بافت‌ها، ارگان‌ها و انواع سیستم‌های بدن انسان می پردازد.
طب اورژانس: در طب اورژانس، آناتومی می تواند در شناسایی و انجام اورژانس های پزشکی مانند ناهشیاری، آسیب های مغزی و... مفید باشد.
طب تشریحی: طب تشریحی علمی است که به بررسی ساختار و عملکرد سیستم های بدن انسان از طریق برش و برداشتن نمونه از اعضا و بافت ها
پرستاری: پرستاران نیاز دارند تا درک خوبی از ساختار و عملکرد بدن داشته باشند تا بتوانند مراقبت بهتری برای بیماران خود انجام دهند. درک دقیق از آناتومی و فیزیولوژی بدن، به پرستاران کمک می‌کند تا ارزیابی صحیحی از وضعیت بیماران داشته باشند و در انجام فعالیت های پرستاری به درستی عمل کنند.
جراحی: جراحان برای انجام عمل جراحی نیاز دارند تا اطلاعات دقیقی در مورد ساختار بدن و موقعیت اعضا و بافت ها داشته باشند. به همین دلیل، آناتومی برای جراحان بسیار مهم است و آنها برای انجام عمل جراحی، می‌بایست به دقت و با دانش کافی از ساختار و موقعیت اعضا و بافت ها اقدام کنند.
دندانپزشکی: آناتومی نیز برای دندانپزشکان بسیار مهم است. دندانپزشکان نیاز دارند تا به طور دقیق با ساختار داخلی دهان و دندان ها آشنا باشند تا بتوانند برای بیماران خود بهترین مراقبت را انجام دهند. برای مثال، درک دقیق از موقعیت دندان ها و بافت های دهان، به دندانپزشکان کمک می‌کند تا درمان دندان های بیماران را با دقت بیشتری انجام دهند.

دیدگاه شما بعد از تایید توسط مدیریت در بین دیدگاه ها نمایش داده خواهد شد

برای ثبت نظر، لازم است ابتدا وارد حساب کاربری خود شوید.